Fregata szkolna Dar Pomorza została zbudowana pierwotnie w Niemczech, w roku 1909 w stoczni Blohm-Voss w Hamburgu jako statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej. Wodowana 18 września 1909 r. jednostka otrzymała nazwę „Prinzess Eitel Friedrich„.

Żaglowiec „Prinzess Eitel Friedrich” (1910-1920)

Służbę rozpoczął 6 kwietnia 1910 r., wychodząc w dziewiczy rejs do Christiansand i Antwerpii. Po klęsce Niemiec w I wojnie światowej, w roku 1919, przejęli statek Francuzi, przeprowadzając go do portu St. Nazaire.

W roku 1926 pod nową nazwę „Colbert” miał zastąpić francuski żaglowiec szkolny „Richelieu”. Zamiary te jednak nie zostały zrealizowane. W roku 1927 fregata przeszła na własność barona de Foreste, który zamierzał przekształcić ją w jacht oceaniczny, ale i ten pomysł nie został urzeczywistniony.

W roku 1929 statek, niszczejący z wolna, zakupił z datków społecznych Pomorski Wojewódzki Komitet Floty Narodowej za sumę 7000 funtów szterlingów. Do Polski trafił, ponieważ Polacy szukali zastępcy dla wysłużonego już Lwowa. Statek przemianowano na POMORZE i przeholowano pod dowództwem Konstantego Maciejewicza do Nakskov w Danii. Tam przeszedł generalny remont i potem nadano mu nazwę DAR POMORZA (13 lipca 1930 roku). Na nadanie tej nazwy ogromny wpływ miał fakt finansowania zakupu ze społecznych składek.

Żaglowiec Dar Pomorza przypłynął do Polski 30 lipca 1930 roku i tego dnia został uroczyście przekazany w użytkowanie Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni, symbolizując odrodzenie polskiej tradycji morskiej po odzyskaniu niepodległości. Zakupiony za pieniądze społeczeństwa Pomorza, statek szybko stał się dumą polskiej floty szkolnej, zastępując wysłużony Lwów.

W latach trzydziestych Dar Pomorza zasłynął dwoma monumentalnymi rejsami dookoła świata: pierwszym w latach 1934-1935, podczas którego żaglowiec przemierzył Ocean Atlantycki, Pacyfik i Indyjski, odwiedzając liczne porty i zdobywając doświadczenie w różnych strefach klimatycznych.

Najbardziej legendarny był jednak rejs w 1937 roku, kiedy to Dar Pomorza pokonał trudną trasę wokół Przylądka Horn — jednego z najbardziej niebezpiecznych obszarów nawigacyjnych na świecie, znanego z gwałtownych sztormów i silnych prądów. Była to pierwsza taka wyprawa pod polską banderą, a pokonanie „przeklętego przylądka” przyniosło statkowi i jego załodze międzynarodowe uznanie. Podczas tych rejsów żaglowiec nie tylko pełnił funkcję szkoleniową, ale również promował Polskę na arenie międzynarodowej, stając się ambasadorem kraju i symbolem jego ambicji morskich. Dzięki licznym podróżom i udziałowi w prestiżowych regatach, takich jak Cutty Sark Tall Ships’ Races, Dar Pomorza zdobył miano „Białej Fregaty” i stał się ikoną polskiej historii morskiej.

Po II wojnie światowej, w latach 1945-1980, żaglowiec Dar Pomorza kontynuował swoją misję jako statek szkoleniowy Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, odbywając wiele pamiętnych rejsów, które umocniły jego pozycję w historii żeglarstwa. Jednym z najbardziej znanych był rejs dookoła świata w latach 1965-1966, który odbył się w ramach obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego. Podczas tej wyprawy żaglowiec odwiedził wiele portów na trzech kontynentach, pokonując ponad 35 tysięcy mil morskich, co było spektakularnym osiągnięciem, ukazującym zdolności nawigacyjne polskich marynarzy i promującym polską kulturę morską na świecie.

Kolejny znaczący rejs miał miejsce w 1972 roku, gdy Dar Pomorza zwyciężył w prestiżowych regatach Operacja Żagiel (Operation Sail) na trasie z Solent do Skagen, pokonując inne żaglowce szkolne z całego świata. To zwycięstwo umocniło jego reputację jako jednego z najszybszych żaglowców tamtych czasów i przyniosło międzynarodowe uznanie. W 1976 roku, w ramach kolejnych regat Cutty Sark Tall Ships’ Races, żaglowiec po raz kolejny zdobył pierwsze miejsce na trasie z Plymouth do Teneryfy, co było triumfem zarówno dla załogi, jak i dla całej polskiej marynarki handlowej.

Swój ostatni rejs „odbył we września „Dar Pomorza” wyruszył 15 września 1981 r. pod dowództwem kpt ż. w. Tadeusza Olechnowicza – do fińskiego portu Kotka a jego miejsce zajął nowy żaglowiec szkolny, Dar Młodzieży. Rejs ten był wyjątkowy nie tylko ze względu na jego historyczne znaczenie, ale także dlatego, że stanowił ostatnią okazję dla załogi i kadetów do doświadczenia żeglugi na tym zasłużonym statku.

Po powrocie z Finlandii, „Dar Pomorza” został oficjalnie wycofany ze służby szkoleniowej. Jego miejsce zajął nowy, nowocześniejszy żaglowiec szkolny „Dar Młodzieży”, zbudowany w Stoczni Gdańskiej i oddany do użytku w 1982 roku. „Dar Młodzieży” miał kontynuować misję edukacyjną swojego poprzednika, szkoląc kolejne pokolenia polskich marynarzy i reprezentując Polskę na międzynarodowych zlotach i regatach.

W ciągu 51 lat służby dla Polskiej Marynarki Handlowej, odbył 102 rejsy szkolne, przebywając pół miliona mil morskich. Na jego pokładzie przeszkolono 13 384 słuchaczy Szkoły Morskiej. W dziennikach okrętowych zapisano m.in. przejście przez równik (22.11.1931), podróż dookoła świata w latach 1934-1935, opłynięcie „groźnego Przylądka Horn” (1.03.1937). Po II wojnie powrócił do Gdyni 24.10.1945 r. i wkrótce wznowił służbę jako statek szkolny Państwowej Szkoły Morskiej. W 1972 r. wygrał Operation Sail; w roku 1980 zdobył „Cutty Sark Trophy”. Czołowe pozycje w regatach zajmował w latach 1974, 1976 i 1978.

Formalne wycofanie „Daru Pomorza” ze służby nastąpiło 4 sierpnia 1982 r., kończąc tym samym jego bogatą karierę jako statku szkolnego dla polskich marynarzy. Decyzja o przekształceniu żaglowca w muzeum wynikała z chęci zachowania tego wyjątkowego symbolu polskiej tradycji morskiej dla przyszłych pokoleń. 16 listopada 1982 r. statek został oficjalnie przekazany Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku. Rozpoczęto wtedy prace remontowe i adaptacyjne, mające na celu przystosowanie go do nowej roli jako statku-muzeum. Po zakończeniu niezbędnych prac, 27 maja 1983 r., „Dar Pomorza” został udostępniony zwiedzającym. Od tego czasu cumuje na stałe przy Nabrzeżu Pomorskim obok Skweru Kościuszki w reprezentacyjnym centrum Gdyni.

Żaglowiec „Dar Pomorza” / Fot. PAP/J. Ochoński

W polskiej historii, statkiem dowodziło sześciu komendantów. Sylwetki dowódców „Daru Pomorza”: Konstantego Maciejewicza (1929 – 1938), Konstantego Kowalskiego (1938 – 1939), Alojzego Kwiatkowskiego (1939 – 1945), Stefana Gorazdowskiego (1946 – 1953), Kazimierza Jurkiewicza (1953 – 1977) oraz Tadeusza Olechnowicza (1977-1982):