Kołobrzeg

Na wstępie kilka słów o historii miasta…

Najstarsze wzmianki o osadzie słowiańskiej znajdującej się na Wyspie Solnej (wyspa na Parsęcie) pochodzą z VII – VIII wieku. W IX wieku w oddalonym o 3 km. Budzistowie istniało grodzisko obronne. Głównym zajęciem mieszkańców osady było ważenie soli, którą sprzedawano w Wielkopolsce i dalej na południu, na Śląsku.
Słowiański Kołobrzeg usytuowany był na terenie obecnego Budzistowa. Współczesna nazwa miejscowości została ustalona po wojnie. Wcześniej w użyciu była niemiecka nazwa Altstadt (Stare Miasto) W Latach 967 – 972 Kołobrzeg należał do Piastów. W 1000 roku Bolesław Chrobry ustanowił biskupstwo i zbudował kościół, a w 1107 roku miasteczko zostało zdobyte przez Bolesława Krzywoustego, który założył kasztelanię.
Od XIII wieku Kołobrzeg był własnością biskupów kamieńskich. W 1255 roku biskup kamieński i książę Warcisław II nadali Kołobrzegowi prawa miejskie lubeckie. Nowe miasto ulokowane było na prawym brzegu Parsęty – bliżej morza.
W 1289 r. rozpoczęto budowę murów obronnych z trzema bramami i licznymi basztami. Rozwijał sie handel rybami i solą, w 1361 miasto stało się członkiem hanzy i bogaciło sie dzięki morzu, dzięki handlowi. Największy rozwój miał miejsce w wiekach XV i XVI.
Zastój nastąpił w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648). W pokoju westfalskim Kołobrzeg przypadł Brandenburgii. W 1701 roku brandenburska część pomorza weszła w skład Królestwa Prus. Miasto zostało zmienione w obleganą i często niszczoną twierdzę.
Ożywienie nastąpiło od połowy XIX wieku, kiedy odbudowano częściowo zniszczony i zaniedbany port. Nastąpił rozwój rybołówstwa i przetwórstwa. Zainteresowano się też właściwościami leczniczymi solanek. Liczba przyjeżdżających kuracjuszy systematycznie wzrastała, osiągając po I wojnie światowej liczbę 40-70 tysięcy rocznie.

W czasie II wojny światowej Kołobrzeg był twierdzą, której broniły wojska niemieckie. 18 III 1945r. po ciężkich walkach miasto zostało zdobyte przez żołnierzy I Armii Wojska Polskiego. Wspierani oni byli przez armię radziecką. Wojna zniszczyła miasto w prawie 90 procentach. Walki pochłonęły bardzo wiele ofiar, o których przypominają nam liczne pomniki rozsiane po całym mieście.
Obecnie Kołobrzeg jest jednym z największych uzdrowisk w Polsce. Leczy się tu choroby układu oddechowego, alergie, choroby skóry i wiele innych przypadłości. W pasie nadmorskim od portu aż po lotnisko Podczele ciągną się sanatoria, uzdrowiska i ośrodki wypoczynkowe.
Miasto liczy około 50 tysięcy mieszkańców, więc nie jest małe. Zadbane ulice, liczne parki i skwery, wszechobecna zieleń sprawiają, że dobrze się tam czujemy i mile spędzamy czas. Uroku miastu dodaje bezapelacyjnie nadmorski pas uzdrowisk, molo, latarnia morska i plaża. Co do plaży…. mówiąc wprost to nie jest ona zachwycająco szeroka. Jest tak za sprawą coraz silniejszych jesienno-zimowych sztormów. Morze bezlitośnie zabiera plażę i nie chce jej oddać. Władze miasta dwoją się i troją by plażę odzyskać. Stosuje się np. specjalne maszyny pobierające piasek z dna morza i wyrzucające go ponownie na brzeg. Budowane są liczne falochrony i wzmocnienia. Kołobrzeg oferuje przyjezdnym wiele atrakcji : muzea, liczne knajpki, rejsy statkami, kina, występy w amfiteatrze, liczne zabytki. W centrum jest starówka, przy czym trzeba tu podkreślić że jest to „nowa starówka”, odbudowana niedawno. Warto jest przyjechać i nasycić się morskim jodem, poznać miasto, pospacerować po nadmorskiej promenadzie lub wybrać się na główkę portu i poczuć na twarzy północny morski wiatr.

W Miasto wcina się port rybacki, przystań żeglugi, oraz port Marynarki Wojennej. W basenach portu wojskowego spotkać można okręty niewielkich raczej rozmiarów. To kutry torpedowe. Przy burtach mają zamontowane aparaty torpedowe o kalibrze 533 mm. Na pokładzie znajduje się armata o kalibrze 23 mm, przeznaczona do zwalczania celów powietrznych i nawodnych. Największą atrakcją są jednak dwa okręty cumujące przy nabrzeżu po prawej stronie basenu. Są to okręty ratownicze Marynarki Wojennej – ORP „Zbyszko” i ORP „Macko”. Zostały zbudowane w stoczni Marynarki Wojennej w Ustce. Nie posiadają uzbrojenia pokładowego. Ich zadaniem jest poszukiwanie i ratowanie ludzi, statków i okrętów znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu. Są wyposażone w działka gaśnicze, pompy do wypompowywania wody, aparaty spawalnicze, dźwigi burtowe i dźwig rufowy. Wśród członków załogi znajdują się płetwonurkowie. W dni świąteczne oraz w czasie Dni Morza, okręty udostępniane są do zwiedzania dla „szczurów lądowych” ?
Charakterystycznym elementem portu wojennego jest wysoka wieża, na której znajduje się antena radiolokacyjna.Radar pokazuje co się dzieje na morzu, w odległości ponad 100 km. Innym użytkownikiem portu wojennego jest Bałtycki Dywizjon Straży Granicznej. Jednostki pływające SG łatwo poznać po tym, że kadłuby mają pomalowane na niebiesko zaś ich nadbudówki są białe. Zadaniem tej jednostki jest patrolowanie wód terytorialnych i Wyłącznej Strefy Ekonomicznej. Dokonują oni również odpraw granicznych.

Port handlowy i rybacki od zawsze był elementem kształtującym i warunkującym istnienie miasta. Tłuste lata dla kołobrzeskiego portu nastąpiły po wprowadzaniu przez Napoleona blokady kontynentalnej Anglii w 1806 r. Kołobrzeg prowadził intensywny przemyt luksusowych towarów. Kilku kupców dorobiło się wówczas wielkich fortun. W 1837 r. państwo pruskie przejęło na siebie obowiązek utrzymania portu. Rozbudowano falochrony, utrzymywano w wejściu do portu głęboki na ponad 5 m tor wodny. W marcu 1945 r. większość obiektów portowych legła w gruzach, zaś akweny portowe zablokowane zostały zatopionym sprzętem. Otwarcie portu nastąpiło dopiero w 1948 r. Port handlowy jest portem macierzystym dla większości statków Polskiej Żeglugi Bałtyckiej, tu mieści się dyrekcja tej firmy. Zdolność przeładunkowa portu oceniana jest na 500 tyś. ton. Obecnie port umożliwia obsługę statków o długości do 75 m, szerokości do 13 m i zanurzeniu do 4,5 m. Port handlowy to miejsce, gdzie następuje zmiana środków transportu ładunku. W porcie odbywa się załadunek i przeładunek towarów masowych i drobnicy. Przy elewatorach zbożowych, zbudowanych jeszcze przed wojną, cumują często statki ze zbożem. Obok działalności handlowej, port pełni też funkcję portu rybackiego. Obecnie 100% kutrów i łodzi rybackich, znajduje się w rękach prywatnych. Kołobrzeg jest największym portem rybackim w Polsce, trafia tu 60% połowów bałtyckich.

Przez Kołobrzeg biegnie kilka szlaków turystycznych : czerwony, solny , szlak im. Jana Frankowskiego oraz szlak pieszy przez krainę Parsęty. Gwarantują one niezapomniane wrażenia, i pozwalają dokładnie poznać okolice.
Tak więc nuda w Kołobrzegu nikomu nie grozi, a gdy już poznamy całe miasto, można śmiało wybrać się na wycieczkę po jego okolicach, które mają wiele do zaoferowania.

W Kołobrzegu i jego okolicach częstym gościem jest Festiwal Kultury Indii. Organizuje go około 60 osób z różnych krajów. Tworzą oni wspaniałe widowisko, umożliwiają degustację kuchni wegetariańskiej, sprzedają dużo fantastycznych pamiątek, strojów. Można zapoznać się z ich kultura, zakupić książki. Można też zapisać się do ruchu Hare Kryszna….

Zdjęcia autorstwa Roberta Gauera. Źródło:  Serwis miasta Kołobrzeg.

Co warto zobaczyć w Kołobrzegu?

LATARNIA MORSKA

Pozycja latarni : 54°11’17” N ; 15°33’22” E
Latarnia ma wysokość 26 metrów, wysokość światła : 36,5 m. Zasięg światła wynosi 16Mm czyli 29,6 km.
Latarnia stoi tuż przy wejściu do portu. Latarnie zbudowano na prawym brzegu Parsęty, przy początku falochronu ochraniającego wejście do portu. Z centrum należy się kierować na północny zachód w stronę portu, gdzie jest wiele miejsc do zaparkowania samochodu w pobliżu latarni. Historia latarni w Kołobrzegu sięga XVII wieku. Wieże były wielokrotnie przebudowywane. Ostatnia z nich, zbudowana w 1909 roku, została wysadzona przez wojska niemieckie w marcu 1945 roku. Obecna budowlę wzniesiono pod koniec lat czterdziestych nie jak poprzednie przed fortem kołobrzeskim, lecz na jego głównej platformie. W 1981 roku, po kapitalnym remoncie zmieniono soczewkę o średnicy 50 cm na nowy, obrotowy zestaw reflektorów halogenowych, zmieniono stare drewniane schody wewnątrz wieży na metalowe.
Latarnia jest udostępniona dla turystów, bilet kosztuje około 3 złotych. Otwarta jest w sezonie aż do późnego wieczora, tak więc można podziwiać zachody słońca z tarasu.

RATUSZ

Wzniesiono go w XIV wieku, w centrum miasta. Ozdobiony był 5 małymi wieżyczkami i jedną strzelistą główną wieżą. Podczas oblężenia w 1807 roku został całkowicie zniszczony , zachowały się tylko gotyckie piwnice i część narożnika z kamiennymi filarami. Na jednym z nich wykuta jest głowa. Według legendy ma to być wizerunek ściętego w XVI wieku buntownika Adebara. W latach 1829-32 wzniesiony został nowy gmach ratusza, w/g projektu Schinkela. Dzisiaj ratusz jest siedzibą władz miasta, Urzędu Stanu Cywilnego oraz Miejskiego Ośrodka Kultury.

FORTYFIKACJE TWIERDZY

Kołobrzeg przez wiele lat pełnił rolę twierdzy. Najwięcej fortyfikacji zbudowano w XVII i XIX wieku. Niektóre z nich zachowały się do dzis.Przy wejściu do portu stoi Ujście na którym stoi latarnia morska. po lewej stronie kanału ocalał fort Kleista. W porcie jachtowym stoi w całkiem dobrym stanie reduta Morast. Z kolei amfiteatr na ulicy Fredry 1 został wybudowany na forcie Wilczym z 1807 roku. Przy plaży widać mury kamiennego szańca.

PAŁAC BRUNSZWICKICH

Zbudowano go w XIX wieku w stylu emipre. W czasie ostatniej wojny został uszkodzony, jednak szybko go naprawiono. Był siedzibą UB, potem PTTK. W latach 1970-80 wyremontowano pałac , obecnie mieści się w nim Muzeum Oręża Polskiego. Gorąco polecam to muzeum. Zgromadzono tam wspaniałe zbiory broni, mundurów i sprzętu wojennego. Warto zajrzeć, i zapoznać się z historią. Wstęp kosztuje około 3 złotych. Fotografowanie jest dozwolone za dopłatą 2 złotych (2002 rok).

BASZTA LONTOWA

Do naszych czasów zachowała się w całości tylko jedna średniowieczna baszta, choć wiadomo, że było ich kilka. Przez wieki nazywana była Basztą Lontową. Dopiero po wojnie ktoś niedokładnie przetłumaczył jej nazwę.

Słów kilka o okolicach Kołobrzegu

Najciekawsze zabytki i miejsca godne uwagi

BUDZISTOWO – dzielnica Kołobrzegu, dawniej znajdował się tu gród, który dał początek miastu. Znajduje się tu niewielki kościół z początku XIII wieku.
BIAŁOGARD – jest tam gotycki kościół z 1310 roku przebudowany w połowie XIX wieku, kilka baszt, fragmenty murów obronnych, oraz dwór klasycystyczny zbudowany w latach 1800-1830.
DŹWIŻYNO – wieś rybacka, w okolicy są pozostałości fortyfikacji. Obecnie często odwiedzane w sezonie letnisko.
GĄSKI – Maluteńka wioska nad samym morzem. Jej wizytówka jest latarnia morska ukończona w 1878 roku. Latarnia morska w Gąskach jest prawie w całości zbudowana z cegły. Jej wieża w dolnej części jest ośmiokątna, a później okrągła. Na najwyższej, nieco szerszej części wieży znajduje się postawa, a na niej oszklona laterna. Na szczyt wiodą kamienne schody. Obok znajduje się domek latarnika, a wokół teren otacza wysoki ceglany parkan. Wieża latarni prezentuje się bardzo okazale i stanowi niewątpliwą atrakcję dla odwiedzających pobliskie miejscowości. Budowę latarni rozpoczęto w roku 1876, a zakończono na przełomie 1877 i 1878. Wykonana z czerwonej cegły okrągła wieża ma wysokość 41,2 m i średnicę 11,2 m. Po II Wojnie Światowej uruchomiono latarnię ponownie w 1948r. Pomimo swojej grubości ( 2,3m u podnóża ) mury latarni wielokrotnie pękały i wymagały remontów. Konserwowano je w latach 1933 i 1960, a w 1964 mury uszczelniono. Na bocznych powierzchniach dolnej części wieży do dzisiaj widoczne są liczne ślady pęknięć. Latarnia jest wpisana do rejestru zabytków.
Pozycja : 54°14’40” N ; 15°52’30” E
Zasięg : 23,5 Mm czyli około 43,5 km.

GRYFICE – Gotycki kościół z XIII – XIV wieku, fragmenty murów obronnych, oraz baszty : Kamienna i Wysoka.
KARLINO – późnogotycki kościół z 1510 roku, dawny zajazd tzw. Dom Napoleona, ratusz z 1912 roku.
ŁĘKNO – kościół gotycki z XV wieku, gotycki tryptyk, witraże.
MIELNO – dawna osada rybacka, obecnie bardzo popularna miejscowość letniskowa. W Mielnie jest średniowieczne grodzisko z okalającą je fosą.
MRZEŻYNO – wieś rybacka założona w połowie XVI wieku. Obejrzeć można oprócz Bałtyku pomnik zaślubin z morzem.
OSIEKI – pałac z XIX wieku, zabytkowy park i gotycki kościół z XIV wieku.
USTRONIE MORSKIE – POPULARNE KĄPIELISKO MORSKIE…
ZIELENIEWO – cmentarz wojenny. Leży tam blisko tysiąc żołnierzy I Armii WP i Armii Czerwonej poległych podczas zdobywania Kołobrzegu w 1945 roku.