BURSZTYN (inne nazwy to : elektron, jantar, amber) jest żywicą kopalną drzew iglastych z ery trzeciorzędu, której wiek ocenia się na 40-50 milionów lat. Posiada różne barwy: żółtą lub brunatną, czerwonawą, białą, czarną. Niekiedy zawiera zatopione owady i szczątki roślin. Używany jest od dawien dawna do wyrobu biżuterii i przedmiotów ozdobnych. Gęstość bursztynu wynosi 0,96 – 1,096 g/cm3, temperatura topnienia 287 – 300 stopni Celsjusza, a współczynnik załamania światła 1,539 – 1,542. W przyrodzie bursztyn występuje w naturalnych, określonych formach nacieków (sople, formy soplopodobne, krople; i wypełnień szczelin silnie kiedyś żywicujących drzew. Bursztynowe ośrodki są swoistym typem skamieniałości – śladem obecności drzew o niewyobrażalnych nieraz rozmiarach. Bursztyn, który przebył daleki transport bądź podlegał naturalnemu szlifowaniu w warunkach morskiego falowania, występuje w formach otoczaków bądź drobnych ziaren o różnym stopniu obtoczenia. Słowo „elektron” jest grecką nazwą bursztynu, od którego pochodzi słowo „elektryczność”. To w starożytnej Grecji zauważono, że „święty kamień”, jak nazywano bursztyn, potarty suknem ma właściwości przyciągające. Nie potrafili jednak wyjaśnić tego zjawiska uznając je za magię. Co najmniej od triasu (230 milionów lat temu) wielokrotnie pojawiały się warunki sprzyjające powstawaniu bursztynu. Muszą wystąpić przede wszystkim dwa z nich: drzewa wydzielające żywicę w dużych ilościach (a takie występują głównie w strefie subtropikalnej i tropikalnej) oraz podłoże zawierające wodę, zdolne zatopić w sobie żywicę i uchronić ja od biologicznego i chemicznego rozpadu na te miliony lat, jakie są potrzebne dla jej fosylizacji. Od tych właśnie warunków zależą właściwości danej żywicy kopalnej. Geologowie wyróżniają ponad 60 rodzajów żywic kopalnych.
Rodzaje, klasyfikacja bursztynów:
Bursztyn z kredy (120 – 70 min lat) – występuje na wszystkich kontynentach. Najbardziej znane to: bursztyn libański (dolna kreda), kanadyjski (kreda górna) oraz tąjmyrski (górna kreda) z Syberii. Pierwszy zawiera najstarsze znane inkluzje zwierzęce. Jest idealnie przejrzysty, najczęściej jasnożółty, czasem czerwony lub nawet czarny. Występuje w swym pierwotnym złożu wraz ze zwęglonymi resztkami drzew. Drugi (cedaryt, lub z indiańska chemawinit) występuje w rejonie jeziora Cedar w Kanadzie. Jeden kawałek na 50 zawiera inkluzje; bryłki są okrągłe, z wierzchu zmatowiałe, brudno miodowego koloru. Zostały ukształtowane przez działanie wody i piasku. Brzegi, które były nimi dosłownie usiane, są w tej chwili zalane woda na skutek postawienia tamy. Trzeci z nich występuje w postaci małych, łamliwych kawałków, przezroczystych i żółtych. Zawiera również liczne inkluzje będące źródłem informacji o późnokredowej faunie północy Azji.
Bursztyn bałtycki – był transportowany przez rzeki z terenów Skandynawii i obecnego Bałtyku i osadzony w tak zwanej „niebieskiej ziemi” w delcie chłapowsko-sambijskiej. Delta ta, od Karwi na polskim wybrzeżu aż do nasady Półwyspu Sambijskiego, tworzyła się w północnej płytkiej strefie brzegowej śródkontynentalnego morza eoceńskiego. Odznacza się zawartością kwasu bursztynowego od 3 do 8 %, dzięki czemu jest najbardziej cenionym wśród jubilerów. W oklicach Chłaopwa wykonano trzy odwierty o głębokości około 170-190 metrów. Znajdują się one na głębokości około 100 metrów. Zasoby bursztynu w okolicach Chłapowa szacuje się na około 8–19 tys. ton bursztynu na 1 km2 złoża. Są one porównywalne ze złożami występującymi na Półwyspie Sambijskim.
Rumenit – odcienie od żółtego do brunatnoczerwonego, czasem z efektowną perłową opalizacją. Występuje w Rumunii, a także na Dalekim Wschodzie na wyspie Sachalin i na wybrzeżu Morza Ochockiego. Pod wpływem ogromnych ciśnień spowodowanych ruchami górotwórczymi bursztyn tamtejszy przybrał formę spłaszczonych soczewek, drobniutko spękanych, co powoduje wspaniałe lśnienia ich wnętrza. Niedawno Jeszcze starszy rumenit (dolna kreda) znaleziony został w rejonie Zatoki Perskiej.
Burmit – jest odmianą bursztynu prawdopodobnie z eocenu, ma kolor „sherry”. Bryłki o tonach perłowych i z zieloną fluorescencją są bardzo cenione przez jubilerów.
Bursztyn meksykański – (inaczej bursztyn z Chiapas) powstawał od młodszego oligocenu do starszego miocenu (35 – 25 mln lat temu), zawiera liczne inkluzje. Wyjątkowo znamy jego drzewo macierzyste: należało do rodzaju Hymenaea (strączkowate).
Bursztyn dominikański z wyspy Haiti (Hispaniola) – datuje się go na epokę oligocenu do miocenu. Ostatnio jednak niektóre złoża uważa się za starsze, nawet eoceńskie, czyli porównywalne z bursztynem bałtyckim. Jest znany z zielonej lub niebieskiej fluorescencji niektórych kawałków, powstałej prawdopodobnie wskutek wysokiej temperatury spowodowanej aktywnością wulkaniczna lub pożarami lasów (metamorfoza termiczna). Jest zasadniczo barwy od jasno- do ciemnożółtej i posiada subtelną strukturę warstwową. Warstwy te nie zakłócają jego niezwykłej przejrzystości, co Jest niestety cechą typową bursztynu bałtyckiego. Stąd bardzo liczne inkluzje są świetnie widoczne, a są wśród nich nawet żaby i jaszczurki.
Symetyt – znajdowany na Sycylii pochodzi z ery miocenu (ok. 25 mln lat temu) i występuje w dwu odmianach barwnych: zielonkawożółtej i czerwonej, która może zawierać inkluzje. Wykazuje wspaniała opalescencję i jest bardzo poszukiwany przez jubilerów. Złoża jego nad rzeka Simeto wyczerpały się jednak, stad często sprzedawane są jego imitacje.
Największy znaleziony dotychczas bursztyn waży 15,25 kg i tak jak wszystkie największe kamienie szlachetne otrzymał też swoją nazwę. Nazwano go BURMA AMBER
Bursztyn jest ceniony nie tylko w przemyśle jubilerskim, ale także w medycynie naturalnej. Powszechnie znana jest nalewka bursztynowa, która wspomaga wydzielanie żółci, uspokaja, hamuje rozwój bakterii, ułatwia gojenie ran, a także jest pomocna przy schorzeniach reumatycznych. Nalewkę tę przyrządza się w następujący sposób :
Około 50-70g kawałków bursztynu należy uymyć i wsypać do karafki, zalać 1/4 l. spirytusu 95%, przechowywać w ciemnym miejscu. Po 10 dniach nalewka jest gotowa. Nie trzeba jej przecedzać, ani przelewać. Znakiem że bursztyn wydzielił swe lecznicze związki jest zabarwienie spirytusu na kolor złoty.