Gdynia

Gdynia – piękne miasto z morza i marzeń, miasto mew, statków i słonej wody. Pierwsza historyczna wzmianka o Gdyni pochodzi z 1209 roku kiedy to wieś została podarowana przez Mściwoja I norbertankom z Żukowa. w dokumencie z 1253 roku wymieniona jest po raz pierwszy nazwa wsi – Gdina. Nazwa jest pochodzenia słowiańskiego, a cząstka „gd” oznacza wilgotność.

Na początku XIV wieku Gdynia stała się własnością oliwskich Cystersów. Kilkanaście lat później przeszła do rąk panów z Różęcina. Właśnie Jan z Różęcina w 1380 roku podarował wieś zakonnikom i Gdynia przez wiele wieków do nich należała.

Bardzo długo, bo aż do początków naszego stulecia Gdynia była raczej biedną i mało znaczącą wsią rybacką.
Szybko po symbolicznych zaślubinach Polski z morzem w Pucku, wiceadmirał Kazimierz Porębski – dyrektor Departamentu Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych, oddelegował na Pomorze inż. Tadeusza Wendę by ten poszukał najdogodniejszego miejsca pod budowę portu wojennego. Już w czerwcu 1920 roku Tadeusz Wenda napisał spore sprawozdanie z przeprowadzonej kontroli Wybrzeża. Pisał w nim między innymi:
„… najdogodniejszym miejscem do budowy portu wojennego (jak również w razie potrzeby handlowego) jest Gdynia, a właściwie nizina między Gdynią a Oksywą, położoną w odległości 16 km od Nowego Portu w Gdańsku. Miejscowość ta ma następujące zalety: Osłonięta jest przez półwysep Hel nawet od tych wiatrów, od których nie jest wolny Gdańsk. Głęboka woda leży blisko od brzegu, a mianowicie linia 6 mt. głębokości w odległości 400 mt. od brzegu, a linia 10 mt. głębokości w odległości od 1300 do 1500 mt. Brzegi są niskie, wzniesione na 1 do 3 mt. nad poziomem morza. Jest obfitość wody słodkiej w postaci strumyka „Chylonja” Bliskość stacji kolejowej Gdynia (2 km). Dobry grunt na rejdzie …”
Zanim jednak powstał port do Gdyni zaczęli przybywać liczni letnicy, a wśród nich Stefan Żermoski. Obserwował on bardzo dynamiczny rozwój miasta, oraz przygotowania do budowy portu. W zachodzących przemianach widział on początek nowej ery, epoki, co znalazło swój wyraz w powieści „Wiatr od morza.”

23 września 1922 – to bardzo ważna data dla Gdyni, ponieważ tego dnia uchwałą sejmu postanowiono rozpocząć budowę nowoczesnego portu morskiego. Ta ogromna inwestycja uzyskała nawet charakter polityczny, Polacy otrzymali wspaniały port, który był jednym z najważniejszych punktów na Bałtyku. Inwestycja spłaciła się bardzo szybko, już przed II wojną.
W 1923 roku kardynał Edmund Dalbor w towarzystwie prezydenta RP Wojciechowskiego poświęcił port. Była to tzw. Tymczasowa Przystań Wojenna i Schronisko dla Rybaków. Budowa portu była olbrzymim przedsięwzięciem. Tempo budowy było ekspresowe, podobnie jak rozwój miasta. Już w 1926 roku Gdynia otrzymała prawa miejskie. Nowy port bardzo szybko stał się najważniejszym portem Bałtyku. Niestety wybuch II wojny światowej przerwał dynamiczny rozwój miasta i portu.

Bracia Robert i Franciszek Wilke
– w 1931 roku założyli firmę, która stanowiła wręcz sedno gdyńskiej przedsiębiorczości i dynamizmu. Zaczęli od rybackiego kutra, którym w sezonie letnim zamiast łowić ryby zabierali na przejażdżki turystów. To co stanowiło margines ich zajęć, z czasem przerodziło się w specjalność firmy o nazwie „Robert Wilke – Motorówki Pasażerskie”. Bracia sprzedali kuter, zaciągnęli pożyczki i zlecili w gdyńskiej stoczni budowę drewnianej motorówki, która otrzymała nazwę „Delfin”. A potem przybył jeszcze „Rekin”, „Bajka” i „Gryf” oraz dwie motorówki „Jaś” i „Małgosia”.
W ciągu sezonu trwającego od połowy czerwca do połowy września przewozili ponad 200 tysięcy turystów. Wycieczki po porcie, przejażdżki do Orłowa, Sopotu, Gdańska, Jastarni i Helu stanowiły główną atrakcję przybywających do Gdyni letników. Firma prosperowała do wybuchu II wojny światowej.

Miasto nie ucierpiało w wyniku bombardowań, zwłaszcza w porównaniu z Warszawą, czy Gdańskiem, ale niestety kompletnemu zniszczeniu uległ port i stocznia. Największą stratą Gdyni byli jednak ludzie. Większość polskich mieszkańców została przez Niemców wysiedlona lub trafiła do obozów koncentracyjnych, wielu poległo na frontach. Do wyzwolonego w marcu 1945 roku miasta szybko zaczęły wracać nieliczne grupy rodowitych gdynian, przybywali warszawiacy, lwowiacy, wilnianie, którzy stracili wszystko, szukali miejsca by zacząć nowe życie. Gdynia ponownie stała się dla wielu Ziemią Obiecaną. Zanim stocznia stała się znowu stocznią, świadczyła nowym klientom najrozmaitsze usługi. Np. wykonanie trybika do patefonu, rury do piecyka, remont samochodów, w tym kilka napędzanych gazem drzewnym. W miarę jak postępowały prace przy uruchamianiu dźwigów i doków stocznia podejmowała się ambitniejszych zadań. A gdy we wrześniu 1945 roky zaczęły wracać z wojennej tułaczki polskie statki handlowe i okręty wojenne, także otrzymane przez Polskę w ramach reparacji wojennych statki niemieckie oraz z demobilu angielskie i amerykańskie – Gdynia stała się największą bazą remontową polskiej floty. W 1951 roku miało miejsce pierwsze wodowanie . Statek nazywał się „Melitopol”.
W latach 70-tych całym Trójmiastem wstrząsnęły wydarzenia grudniowe. Pamięć o ofiarach tamtych wydarzeń, buntu przeciwko „władzy ludowej” jest ciągle żywa.

Obecnie Gdynia jest nowoczesnym, rozwijającym się miastem. Gdynia ma ponad 250 tys. mieszkańców, jest ośrodkiem gospodarki morskiej, handlu międzynarodowego, nauki i szkolnictwa wyższego, kultury i turystyki. Główną rolę gra tu port i Skwer Kościuszki wokół którego skupiają się największe atrakcje miasta. To tu przycumowały na wieczny odpoczynek :
– ORP „Błyskawica” – jeden z najpiękniejszych okrętów w swojej klasie. Ten polski niszczyciel zbudowano 1935-36 w Wielkiej Brytanii (wyporność 2145/3380 t, prędkość 39 węzłów, 8 dział 102 mm). W 1937 r. pierwszy raz wpłynęła do Gdyni i do rozpoczęcia wojny była w służbie Polskiej Marynarki Wojennej. 30 VIII 1939 okręt skierowano do Wielkiej Brytanii. Wraz z bliźniaczym 'Gromem’ była dumą Małej Floty. Jej załoga walczyła dzielnie na morzu Północnym i Śródziemnym, na Atlantyku, Kanale La Manche i w Zatoce Biskajskiej. Okret podczas wojny zniszczył 2 niszczyciele i 2 eskortowce, uszkodził 3 okręty podwodne, zestrzelił 3 samoloty nieprzyjacielskie. Od 1976 roku – muzeum, jedno z nielicznych obok AURORY, WAZY czy VICTORY. Oprócz uzbrojenia widocznego na pokładzie, można poznać w jej wnętrzu tradycje Polskiej Marynarki Wojennej.
-„Dar Pomorza” – „Biała fregata”, od 70 lat nieodłącznie związana z Gdynią, została zbudowana w roku 1909 w stoczni Blohm-Voss w Hamburgu jako statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej. Wodowana 18 września 1909 r. otrzymała nazwę „Prinzess Eitel Friedrich”. Służbę rozpoczęła 6 kwietnia 1910 r., wychodząc w dziewiczy rejs do Christiansand i Antwerpii. Po klęsce Niemiec w I Wojnie Światowej, w roku 1919, przejęli statek Francuzi, przeprowadzając go do portu Saint Nazaire. W roku 1926 otrzymał nowa nazwę „Colbert” i miał zastąpić francuski żaglowiec szkolny „Richelieu”.. W roku 1927 fregata przeszła na własność barona de Foreste, który zamierzał przekształcić ją w jacht oceaniczny, ale i ten pomysł nie został urzeczywistniony. W roku 1929 niszczejący z wolna statek został zakupiony z datków społecznych przez Pomorski Komitet Floty Narodowej za sumę 7000 funtów szterlingów. Statek miał zastąpić wysłużony już bark szkolny „Lwów”. W grudniu tegoż roku, już jako „Pomorze”, statek opuścił St. Nazaire pod dowództwem Konstantego Maciejewicza i dotarł do duńskiej stoczni w Nakskov, gdzie poddano go gruntownemu remontowi. Statek otrzymał wówczas kolejną nazwę – „Dar Pomorza”, dla upamiętnienia ofiarności pomorskiego społeczeństwa. 19 czerwca 1930 r. 'Dar Pomorza’ po raz pierwszy stanął na gdyńskiej redzie. 13 lipca miała miejsce podniosła uroczystość, w czasie której ks. biskup St. Okoniewski poświęcił statek i jego banderę. W pierwszą podróż szkolną pod polską banderą wyszedł 'Dar Pomorza’ 20 lipca 1930 r. pod dowództwem kpt. ż. w. Konstantego Maciejewicza. W czasie tego rejsu opłynął Wyspy Brytyjskie i zawinął do norweskiego Bergen. Do Gdyni wrócił 30 września 1930 r. Później, w ciągu 51 lat służby dla Polskiej Marynarki Handlowej, odbył 102 rejsy szkolne, przebywając pół miliona mil morskich. Na jego pokładzie przeszkolono 13 384 słuchaczy Szkoły Morskiej. W dziennikach okrętowych zapisano m. in. przejście przez równik (22. XI. 1931 ), podróż dookoła Świata w latach 1934-1935, opłynięcie „groźnego przylądka Horn” (2. 11. 1937). W czasie II Wojny Światowej internowany był przez Szwedów, od 1. 1X. 1939 do 21. X. 1945 stał w Sztokholmie. Do Gdyni wrócił 24. X. 1945 r. i wkrótce wznowił służbę jako statek szkolny Państwowej Szkoły Morskiej. Dwukrotnie wygrał Operation Sail; w roku 1980 zdobył „Cutty Sark Trophy”. Czołowe pozycje w regatach zajmował w latach 1974, 1976 i 1978. Ostatni rejs odbył we wrześniu 1981 r. pod dowództwem kpt ż. w. Tadeusza Olechnowicza – do fińskiego portu Kotka. 4 sierpnia 1982 r. formalnie wycofano „Dar Pomorza” ze służby – w tym samym czasie podniesiono banderę na jego następcy, „Darze Młodzieży”, zaprojektowanym i zbudowanym w Gdańsku. Miłośnicy „Daru”, przewidując wycofanie statku z eksploatacji, już wcześniej domagali się zachowania wspaniałej jednostki dla przyszłych pokoleń. Dzięki ich staraniom 16 listopada 1982 r. „Dar Pomorza” został przekazany Centralnemu Muzeum Morskiemu. Po oddaniu statku dla celów muzealnych i przygotowaniu pierwszej ekspozycji – 27 maja 1983 r. „Dar Pomorza”, jeden z najpiękniejszych zachowanych żaglowców na świecie, rozpoczął nowy etap swego życia jako statek-muzeum.

Tuż obok znajduje się port W sezonie letnim można go dokładnie obejrzeć, gdyż organizowane są rejsy wycieczkowe, połączone z wypłynięciem na zatokę. Na skwerze siedzibę ma Akademia Morska (WSM), a z tyłu budynku znajduje się port jachtowy im Mariusza Zaruskiego. Basen Jachtowy przyjmuje ok. 200 jednostek, 50 – 60 miejsc gościnnych dla jachtów o długości do 20 m., jest zaplecze socjalne i sanitarne, jest możliwość korzystania z internetu,są sklepiki ze sprzętem żeglarskim, usługi szkutnicze, stacja paliwowa. Przed wejściem i wyjściem warto skontaktować się radiotelefonicznie z Bosmanatem Portu – kanał UKF 12.

Na głównym placu stoją liczne pomniki np. : Ludziom Morza, Pomnik Zwycięstwa, Józefa Conrada-Korzeniowskiego. Są też pomniki bohaterskich bojowników o wolność i polskość Antoniego Abrahama, żołnierzy II wojny światowej, ofiar reżimu komunistycznego,także ofiar wydarzeń Grudnia 1970, ale również osób które przyczyniły się do budowy Gdyni – inż. Eugeniusza Kwiatkowskiego, inż. Tadeusza Wendy, oraz zaginionych na morzach marynarzy na Bulwarze Nadmorskim, na cmentarzach w Redłowie, Witominie, na Oksywiu, a także żeglarza – samotnika Leonida Teligi.
Nie można też przegapić Muzeum Oceanograficznego, które jest skarbnicą wiedzy o morzu. Szczególnie polecam olbrzymią ekspozycję akwariów z okazami morskich zwierząt z całego świata. jest na co popatrzeć. Z Kamiennej Góry można podziwiać wspaniałą panoramę Gdyni, portu… i Mierzei Helskiej (przy dobrej widoczności). Ul Świętojańska, 10 Lutego, i niezliczone ulice nazwane imionami naszych królów stanowią centrum miasta. wielkim atutem Gdyni, podobnie jak i Gdańska i Sopotu jest jej położenie. W każdym zakątku miasta bez trudu znaleźć można malownicze tereny, piękne panoramy, po prostu jest tam pieknie. Zamieszkać w mieszkaniu z widokiem na morze nie jest trudno (o ile ma się fundusze) bo Trójmiasto do tanich nie należy. ?
Mimo że Gdynia jest miastem młodym to jednak można trafić tu na bardzo stare zabytki np. XIII – wieczny kościół Michała Archanioła na Oksywiu, zaliczany do najstarszych na Pomorzu Gdańskim, zespół pałacowo – parkowy Kolibki, pamiętający jeszcze czasy Króla Jana III Sobieskiego i jego żony Marysieńkę, a także neogotycki dworek z przełomu XVII i XVIII w Orłowie, przy ul. Folwarcznej.
Amatorzy kontaktu z naturą mają w Gdyni swój raj i to bez konieczności wyjazdu za miasto. Osiedla wkomponowane są w lasy Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, a jeden z najstarszych w Polsce rezerwatów przyrody – Kępa Redłowska, ze stromym klifowym brzegiem morskim – tu codziennie spacerują gdynianie. Coraz częściej zaglądają tam też turyści. Nic więc dziwnego, że gośćmi na gdyńskich osiedlach są jeże i dziki, które nie boją się ludzi. Także łabędzie, kormorany, dzikie kaczki polubiły Gdynię i właśnie tu, całymi koloniami spędzają zimę.Zachęcane są do tego przez ludzi którzy je dokarmiają.

Poniżej mała mapka centrum Gdyni

Mapka pochodzi z serwisu trójmiasto.pl

Ważniejsze daty związane z Gdynią, morzem, statkami.

1488 – kupiec gdański D. Molbeke wybudował na brzegu w Gdyni statek o długości 36 łokci (20,52 metra).

1910 – Rybacy z Gdyni i Oksywskich Piasków wybudowali przystań.

13 VIII 1923 – do portu zawinął pierwszy oceaniczny statek „Kentucky”. Był pod francuską banderą.

VI 1929 – nabyto statek „Colbert” późniejsze „Pomorze” a następnie sławny „Dar Pomorza”.

31 VII 1932 – w Gdyni zorganizowano pierwsze „Święto Morza”

1933 – port swoimi obrotami przewyższył inne porty Bałtyku.

15 XI 1934 – Transatlantyk „Piłsudski” wyruszył w pierwszy rejs.

16 VII 1945 – pierwszy statek wpłynął do Gdyni po zakończeniu wojny.

21 IX 1945 – Parowce, okręty podwodne oraz „Dar Pomorza” szzęśliwie powróciły po wojnie.

1974 – wodowanie pierwszego stutysięcznika wybudowanego w stoczni w Gdyni

30 IX 1981 – „Dar Pomorza” zakończył swoją karierę.

4 VII 1982 – Pojawił się „Dar Młodzieży”.

1996 – chrzest „MK Cafe”… super maszyny :-).

 

ORŁOWO – obecnie jest to dzielnica Gdyni, a kiedyś znane gdyńskie uzdrowisko. Prawdopodobnie już w średniowieczu istniała u ujścia rzeki Kaczej przystań rybacka. Na początku XIX w. powstał tu zajazd Jana Adlera. Najważniejsze budynki zespołu to dawny dom zdrojowy (Kurhaus), dawny zajazd Adlershorst (Adlerówka) z I połowy XIX w., obecnie Liceum Plastyczne. W zespole zabytkowym znajduje się też domek, w którym w 1920 r. przebywał Stefan Żeromski, obecnie jest tu siedziba Towarzystwa Przyjaciół Orłowa. Za zabytki w tym malowniczym zakątku uchodzą:

• Dawny zajazd Adlerówka ul. Orłowska 7
• Dawny Dom Kuracyjny ul. Orłowska 2
• Willa „Weneda” ul. Przebendowskich 1
• Pensjonat „Gryf” ul. Przemysława 6

W Śródmieściu zachowało się kilka starszych budynków które są uznane za zabytkowe w tym nowoczesnym morskim mieście. Są to :
– Dom Abrahama ul. Starowiejska 30 – na początku XX w. był on rodzinną siedzibą kaszubskiego trybuna, bojownika o polskość Pomorza – Antoniego Abrahama.

– Dom mieszkalny ul. Starowiejska 10 a Budynek powstały ok. 1914 r. należał do rodziny Schroederów.

– Dom mieszkalny tzw. dom wójta Radtkego ul. 10 Lutego 2

W Gdyni nie brakuje także parków i rezerwatów przyrody.Oto kilka słów właśnie o nich.
Trójmiejski Park Krajobrazowy – Został utworzony w 1979 roku. Jego powierzchnia wynosi 20104 ha. Park obejmuje część wysoczyzny morenowej wraz z jej strefą krawędziową, w obrębie której występują liczne rozcięcia erozyjne z bardzo atrakcyjnymi dolinami. Dominującą roślinnością są lasy bukowo – dębowe, bukowe i grądowe. Na terenie parku w granicach Gdyni znajdują się dwa rezerwaty przyrody i kilkanaście pomników przyrody. Położenie Parku i nagromadzenie w nim różnorodnych obiektów przyrodniczych czyni go jednym z najbardziej interesujących rejonów dla badań przyrodniczych.

Rezerwat Kępa Redłowska – utworzony w 1938 roku rezerwat krajobrazowy o powierzchni 118,16 ha. Położony jest w granicach Gdyni, między Orłowem a Kamienną Górą. Celem ochrony jest zachowanie naturalnych lasów bukowych oraz stanowisk jarząba szwedzkiego.Jest to jeden z najpiękniejszych zakątków Wybrzeża. Jest to pierwszy rezerwat utworzony w byłym województwie gdańskim i jeden z najstarszych w Polsce.

Rezerwat Kacze Łęgi – Jest to rezerwat o powierzchni 8,97 ha utworzony w 1983 roku, leżący w dolinie rzeki Kaczej. Obejmuje odcinek potoku z niewielkim dopływem oraz dobrze zachowany fragment lasu łęgowego z wieloma drzewami pomnikowymi.

Rezerwat Cisowa – Rezerwat leśny o powierzchni 24,76 ha, utworzony w 1983 roku w celu zachowania fragmentów buczyny i łęgu jesionowo – olszowego oraz by chronić rzadkie gatunki roślin występujące na tym terenie

Klify -Najciekawszymi strukturami przyrodniczymi występującymi tylko w strefie nadmorskiej a także najbardziej naturalnymi miejscami pierwotnymi są klify. Specyficzne warunki siedliskowe spowodowały wykształcenie tu środowiska z wieloma gatunkami rzadkich i chronionych roślin. Klify aktywne, w szczególności Klif Redłowski, stanowią cenne, źródło wiedzy geologicznej. Zarówno klify aktywne jak i martwe posiadają bardzo duże walory krajobrazowe.

Kamienna Góra – obszar Kamiennej Góry, na który składają się park „Kamienna Góra”, skarpy klifów od strony zatoki oraz dzielnica domów jednorodzinnych – rezydencji pochodzących głównie z okresu międzywojennego. Wśród drzew dominują buki, klony, często spotyka się dęby, czereśnie, jarzębiny. Wśród terenów zielonych duże obszary zajmują skwery i zieleńce. Jest to jeden z najlepiej zagospodarowanych i najładniejszych fragmentów Gdyni.

Zespół dworsko – parkowy – Znajduje się przy ul. Folwarcznej 2 w Małym Kacku. Drzewostan tworzą w nim głównie drzewa rodzime jak: buki, klony, graby, olsze, wierzby, cisy i topole a z gatunków obcych występują tu między innymi kasztanowce, daglezje i grochodrzewy. Na jego terenie znajdują się dwa pomniki przyrody (kasztanowce) oraz wiele drzew o rozmiarach drzew pomnikowych (np. buk o średnicy 135 cm.).

Zespół dworsko – parkowy Kolibki – przy Al. Zwycięstwa 291 (Orłowo – Kolibki). W skład jego wchodzą – zespół budynków i tzw. „Park Marysieńki”. Obecnie jest tu szkółka jeździecka i stajnie dla koni Straży Miejskiej.

Źródłem informacji są: ” Bedeker Gdyński” oraz materiały Urzędu Miasta Gdyni www.gdynia.pl